01/03/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

CHAMPALIN COMPANY LIMITED vs DEBONO EMANUEL ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CHAMPALIN COMPANY LIMITED vs DEBONO EMANUEL ET - 1319/1998/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

ACCESSJONI, DRITT GHAR-RIZARCIMENT TAD-DANNI - ACCESSJONI, KUMPENS GHANDU JIGI BAZAT FUQ IL-VALUR TAL-PROPRJETA` OKKUPATA FIZ-ZMIEN LI TKUN SEHHET L-ACCESSJONI - ACTIO FINIUM REGUNDORUM, ELEMENTI TA` - ACTIO FINIUM REGUNDORUM, PROPRJETAJIET LI MA JMISSUX MA` XULXIN - DRITT TA` PROPRJETA`, MHUX PREGUDIKAT MINN PERMESSI AMMINISTRATTIVI

L-azzjoni ghall-iffissar tal-konfini hija msejsa fuq il-jedd li kull sid ta' proprjeta' ghandu fil-ligi li jgieghel lil gar tieghu jaghmel sinjali li jidhru u li jibqghu biex hwejjighom jingharfu minnta' xulxin. Din l-azzjoni tista' titressaq biss fejn zewg proprjetajiet ta' sidien differenti jkunu jmissu ma' xulxin u fejn hemm dubju dwar fejn tibda l-wahda u tintemm l-ohra. L-ghan tal-actio finium regundorum huwa dak tad-"determinazzjoni oggettiva tal-fond u l-accertament ta' l-estensjoni tad-dritt ... u ghalhekk ittendi li telimina l-incertezzi tad-demarkazzjoni bejn zewg fondi u taghmelis-sitwazzjoni ta' fatt kompatibbli ghal dak tad-dritt". Tali incertezzi gew imfissra li jistghu jkunu kemm oggettivi (fejn ma jkunux jezistu sinjali apparenti li jidhru) jew kif ukoll suggettivi (fejn min jiftah il-kawza jkun irid iwarrab il-bizgha ta' kwestjonijiet mas-sid gar tieghu jew iwarrabil-possibilita' li tittehidlu bicca minn hwejgu);

Il-ligi mkien ma tghid li biex tista' titressaq l-azzjoni ghad-delimitazzjoni tal-konfini, il-gid tal-partijiet irid ikun imiss lateralment biss. Dak li jinteressa l-ligi huwa li l-gid tal-parti u tal-ohra jmissu ma' xulxin b'kull mod li jkun.

Il-fatt li nghata permess ghall-bini u li l-linja tat-triq hija dik stabilita mill-awtorita' kompetenti jaghmel stat bejn l-imharrkin u l-istess awtorita', imma ma joholqux (u lanqas jibdlu) jeddijiet ta' terzi (f'dan il-kaz, il-kumpannija attrici). Li jista' jinghad huwa li, minhabba fil-fatt li l-linja tat-triq nghatat minn awtorita' li l-imharrkin kellhom kull raguni joqoghdu fuqha,ma tistax tigi mitfugha fuq l-imharrkin ix-xilja li l-invazjoni tal-gid tal-kumpannija attrici kienet wahda maghmula b'hazen jew imtebba' b'mala fede;

Ghall-finijiet ta' kumpens dovut ghal accessjoni in konsegwenza ghall-invazjoni ta' proprjeta' immobiljar, jidher li l-Qrati taghna laqghu l-applikazzjoni tal-kriterju li l-kumpens ghandu jkun il-konkorrenza tal-vantagg miksub mix-xoghlijietmaghmulin u mhux biss ghall-ispiza minfuqa biex twettqu dawk ix-xoghlijiet. Dan l-ahhar il-Qrati taghna jidher li wessghu il-medda tal-applikazzjoni tal-kumpens biex "ikun maghmul jiddependi wkollminn fatti sopravvenuti li kapaci jawmentaw, jew inaqqsu, l-arrikkiment. Rilevanti bhala elementi ta' konsiderazzjoni ghall-valutazzjoni aktar konsona u gusta jitqiesu l-bwona jew mala fede tal-persuna vantaggjata u arrikkita";

Hawnhekk il-Qorti ma sabitx li l-imharrkin agixxew b'mala fidi.Il-Qorti sabet ukoll li l-vantagg li tnissel bix-xoghlijiet maghmula mill-imharrkin kien ghadu jezisti u l-imharrkin kienu qeghdin igawdu beneficcju attwali u dirett minnu;

Il-Perit Tekniku fisser li r-rata ta' kumpens dovut hadimha fuq kemm kienet tinbiegh l-art fiz-zmien li l-imharrkin xtraw il-proprjeta' taghhom. B'dan il-mod, u billi l-izvilupp beda zmien qasir wara l-imsemmi akkwist,il-Perit Tekniku seta' jorbot maz-zmien meta saret l-invazjoni li minnha tilmenta l-kumpannija attrici. Il-Qorti irritjeniet li l-kriterju mehud mill-Perit Tekniku kien wiehed accettabbli u gustifikat. Dan joqrob kemm l-izjed possibbli lejn il-waqt determinanti li fih sehh il-ksur tal-jeddijiet tal-kumpannija attrici.

Il-Qorti irritjeniet li ma kienetx taqbel li l-kriterju tal-kumpans kellu jkun marbut ma' kemm tiswa l-art fil-waqt tas-sentenza.