19/02/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

PACE FRANK ET vs KUMMISSARJU TAL-ARTIJIET

N/A

FINAL JUDGEMENT

PACE FRANK ET vs KUMMISSARJU TAL-ARTIJIET - 584/1980/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

ACTIO REI VINDICATORIA, ELEMENTI TA` - ACTIO REI VINDICATORIA, EZERCIZZJU MINN KOMPROPRJETARJU - ACTIO REI VINDICATORIA, GRAD TA` PROVA - ACTIO REI VINDICATORIA, MHUX MEHTIEG LI JINTALAB IT-THASSIR TA` KUNTRATT TA` TRASFERIMENT FAVUR IL-KONVENUT - ACTIO REI VINDICATORIA, TITOLU DERIVATTIV - AZZJONI, NATURA U INDOLI GHANDHOM JIGU DEZUNTI MIT-TERMINI TAL-ATT LI BIH JINBDEW IL-PROCEDURI - ESPROPRJAZZJONI, EFFETTI TAD-DIKJARAZZJONI TAL-PRESIDENT TA` MALTA FIL-GAZZETTA TAL-GVERN

Id-duttrina tghallem li sid rivendikant m'ghandux ghalfejn jitlob tabilfors dikjarazzjoni tan-nullita' tal-att aljenatorju li bis-sahha tieghu l-beni jkun gie f'idejn l-imharrek, sabiex isehhlu jirbahlura dak il-beni minghand l-istess imharrek. Bl-istess mod, tkun tiswa l-azzjoni tar-rivendika jekkkemm-il darba l-attur rivendikant jitlob it-thassir tal-att aljenatorju minghajr ma tkun saret talba specifika biex jigi dikjarat li l-fond jappartieni lilu;

Huwa moghti wkoll il-jedd li tressaq l-azzjoni ta' rivendika lil dik il-persuna li tkun sid ma' ohrajn tal-gid rivendikat, ukoll jekkis-sehem taghha huwa wiehed mhux maqsum jew sahansitra mhux maghruf jew definit. U persuna li ghandha gid flimkien ma' haddiehor ma jidhirx li tehtieg is-sehem jew il-kunsens tal-komproprjetarji l-ohrajn biex tkun tista' tiftah azzjoni ghar-rivendika, u dan billi m'hemmx rapport guridiku bejn min jokkupa fond minghajr titolu u s-sidien l-ohrajn tal-istess fond;

Kif inhu wkoll maghruf u accettat fid-duttrina, azzjoni ta' din l-ghamla titfa' piz qawwi fuq min jaghmilha ghaliex irid iressaql-aqwa provi dwar il-jedd tieghu fuq il-beni li jrid jiehu lura f'idejh. Din ir-regola waslet biexholqot il-frazi "probatio diabolica" biex turi kemm huwa gholi l-grad mehtieg ta' prova li jrid iressaq attur f'kawza ta' din ix-xorta: u dan ghaliex actore non probante reus absolvitur, filwaqt li inpari causa melior est conditio possidentis. Mhuwiex ghalhekk bizzejjed li l-attur jipprova li l-gidrivendikat m'huwiex tal-imharrek. Min-naha l-ohra, l-imharrek m'ghandu ghalfejn jipprova xejn, sakemm ma jgibx 'il quddiem huwa nnifsu l-eccezzjoni li t-titolu tal-gid rivendikat jinsab vestit fih. Dan jinghad ghaliex jekk fl-azzjoni rivendikatorja l-imharrek jiddefendi ruhu, mhux fuq il-bazi tal-pussess, imma fuq dik ta' titolu, allura f'dak il-kaz il-Qorti jkollha tidhol f'ezami tat-titolu vantat mill-imharrek u tqis is-siwi tieghu bl-istess gharbiel li tqis it-titolu tal-attur rivendikant;

Fl-ahharnett, huwa mehtieg li l-attur, f'kawza bhal din, igib provi ta' titolu li jkun originali u mhux derivattiv. B'tal-ewwel, l-awturi u d-duttrina tifhem dak it-titolu li jitnissel favur persuna minghajr ma jkun mghoddi lilu minn haddiehor, filwaqt li titolu derivattiv huwa dak fejn il-jedd jghaddi minghand persuna ghal ghand ohra. Dan ifisser li jista' jkun hemm kisba b'titolu originaliwkoll fejn il-haga, qabel, kienet ta' haddiehor imma li tkun waslet ghand is-sid attwali minghajr ma tkun inghaddiet lilu mis-sid ta' qabel: dan isehh, per ezempju, fejn wiehed jikseb bil-pussess ghal zmien ta' izjed minn tletin sena bla ma qatt ikun gie mfixkel f'dak il-pussess, jew fejn wiehed izomm oggett mitluq minn haddiehor ghaz-zmien mehtieg;

Madankollu, u minhabba li f'xi kazijietikun impossibbli li wiehed juri titolu originali, sa minn dejjem gie moghti lir-rivendikant id-drittli jipprova titolu ahjar minn dak tal-parti mharrka. Fi kliem iehor, meta l-kriterji rigoruzi tal-azzjoni rivendikatorja ma jistghux jitwettqu ghar-rigward tal-piz tal-prova tat-titolu, l-attur jinghata l-jedd li jipprova titolu ahjar minn tal-parti mharrka. Din l-azzjoni hija maghrufa bhala l-actio publiciana (in rem), li hija azzjoni rejali ta' ghamla petitorja fejn is-sahha tat-titolu huwa mkejjel inter partes u mhux, bhal fil-kaz tal-azzjoni rivendikatorja vera u proprja, erga omnes. Huwa rimedju li l-Qrati taghna tawh gharfien, ukoll fil-qafas ta' azzjoni ta' rivendika ta' gid minn idejnhaddiehor;

Fil-kaz li art tigi esproprjata minkejja d-Dikjarazzjoni ta' tehid ta' pussess ghal ghan pubbliku ghall-finijiet tal-Ligi, l-Gvern ikollu stat ta' possessur fl-usa' tifsira tal-kelma imma mhux ta' sid, l-jedd ta' l-azzjoni ta' sid biex jirrivendika dik l-art jibqa' bla mittiefes.Jekk, imbaghad ikun sar il-kuntratt, u allura l-jedd tal-Gvern ma jibqax biss wiehed ta' pussess, jidher li huwa daqstant disponibbli ghas-sid rivendikant li jressaq l-azzjoni biex jisfida t-titolu miksub mill-Gvern;

Huwa principju ewlieni fil-procedura li l-azzjoni jaghzilha l-attur u mhux il-parti mharrka u m'huwiex imholli ghall-parti mharrka li tissuggerixxi x'azzjoni messu ressaq l-attur. Huwa fuq l-azzjoni kif proposta li l-Qorti tintalab taghti l-gudizzju taghha, u mhux fuq x'azzjoni seta' jew messu ressaq l-attur. L-atturi f'din il-kawza ma ghamlux talba ghat-thassir tal-kuntratt bejn l-imharrek u l-imsejjah fil-kawza, imma talbu li l-imharrek jghaddi lura lilhom is-sehem minnu miksub billi jitlaq il-pussess;