24/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCICLUNA DAVID

AQUILINA MARY ROSE ET vs PISCOPO ANTONIO

N/A

FINAL JUDGEMENT

AQUILINA MARY ROSE ET vs PISCOPO ANTONIO - 364/1990/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

ACTIO PUBLICIANA, ELEMENTI TA` - ACTIO PUBLICIANA, RAPPORT MA` L-ACTIO REI VINDICATORIA - ACTIO PUBLICIANA, TISTA` TIGI EZERCITATA KUMULATTIVAMENT MA` L-ACTIO REI VINDICATORIA - ACTIO REI VINDICATORIA, ELEMENTI TA` - ACTIO REI VINDICATORIA, EZERCIZZJU MINN KOMPROPRJETARJU - ACTIO REI VINDICATORIA, GRAD TA` PROVA - ACTIO REI VINDICATORIA, META L-KONVENUT JALLEGA TITOLU - ACTIO REI VINDICATORIA, RAPPORT MA` L-ACTIO PUBLICIANA - ENFITEWSI, AKKWIST TA` UTILI DOMINJU PERMEZZ TAL-PRESKRIZZJONI - PRESKRIZZJONI, AKKWIST TA` UTILI DOMINJU PERMEZZ TA` - PROVA, PROBATIO DIABOLICA

Fl-istat tal-komunjoni (jekk tezisti) il-kondomini ghandhom fuq il-haga 'jus in toto et in qualibetparte', u dak id-dritt jolqot il-haga kollha kemm hi u kull parti minnha, b'mod illi kull wiehed mill-komproprjetarji jista' jinghad li ghandu l-proprjeta` fil-haga kollha u f'kull parti minnha. In bazi ghal dan il-principju, kull wiehed mill-komproprjetarji ghandu d-dritt li jezercita l-azzjoni rivendikatorja, sahansitra jekk il-kwota tieghu tkun icerta; u jista' jezercitaha minghajr il-konkors tal-komproprjetarji l-ohra, u sahansitra kontra l-volonta` taghhom.

F'azzjoni rei vindicatoriahuwa d-dmir taghhom li jippruvaw it-titolu taghhom u, bhala principju generali, din il-prova jridujaghmluha billi juru titolu originali. Dan it-titolu ghandu jirrizulta jew minn kuntratt ta' akkwistminghand il-proprjetarju originali ta' l-art jew minn pussess legittimu ghaz-zmien kollu mehtieg bil-ligi ghall-akkwist tal-proprjeta`. Peress li l-ewwel prova (kuntratt ta' akkwist minghand is-sid originali) hija kwazi impossibbli li tigi prodotta, min jirreklama proprjeta` jkollu jibbaza l-pretensjoni tieghu fuq l-usucapione, cioe`, il-pussess animo domini ghal tletin sena.

Inoltre, metal-konvenut ma jistriehx fuq il-pussess tieghu, izda jirreklama hu wkoll titolu ta' proprjeta` fuq l-istess art, gie permess, u dan anke fid-dritt Ruman, li l-ezami ma jkunx bazat fuq prova certa tat-titolu ta' l-attur, izda fuq wiehed komparattiv tat-titoli rispettivi tal-kontendenti. F'dan il-kaz,il-gudizzju ma jkunx wiehed ta' effett erga omnes bazat fuq prova certa tat-titolu ta' l-attur, izda inter partes, bazat fuq studju komparattiv tal-pretensjonijiet tal-partijiet.

Il-principjuli min ghandu titolu ahjar jirbah il-kawza, minghajr htiega li dak li jkun jipprova titolu assolut,illum tinsab assodata fid-duttrina.

Din it-teorija tal-prova migliore ghandha l-bazi taghha fid-Dritt Ruman, u kienet tissejjah l-actio Publiciana. Li din l-azzjoni ghadha tezisti fid-dritt malti jirrizulta mill-gurisprudenza.

Darba li l-attur jipprova t-titolu tieghu, spetta lill-konvenut jipprova xi titolu ahjar. Fl-azzjoni rivendikatorja, l-piz tal-provi tal-proprjeta' jinkombifuq l-attur. Imma ladarba dan jissodisfa dak il-piz billi juri t-titolu tieghu, jkun jinkombi lill-konvenut li jikkontrapponi, permezz ta' provi cari, univoci u indubbi, t-titolu proprju. Jekk l-istess citat jaghzel spontaneament li ghall-azzjoni attrici jeccepixxi dritt ta' proprjeta', huwa jkunqieghed implicitament jirrikonoxxi d-dominju jew titolu tal-attur, izda jkun qieghed ighid illi t-titolu tieghu huwa aktar validu u kwindi skond ir-regoli probatorji 'reus in excipiendo fit actor', din id-difiza timporta li l-konvenut ighaddi ghall-provi at-titolu tieghu, u jekk ma jirnexxix fil-meritu, jkollha tipprevali l-massima 'melius est non habere titulum quam habere vitiosum'.

Metal-konvenut f'azzjoni rivendikatorja ma jiddefendix ruhu bil-pussess imma billi jinvoka favur tieghutitolu fuq il-haga rivendikata jsir impellenti ghall-Qorti li tezamina t-titolu pretiz mill-konvenut. U jekk il-konvenut ma jirnexxilux jipprova t-titolu minnu allegat u jibqa' sokkombenti f'din il-prova, huwa prekluz milli jinvoka favur tieghu l-pussess.'

L-akkwist tal-utili dominju bil-preskrizzjoni hu ammess mill-awturi u l-gurisprudenza.