03/10/2003

CIVIL COURT, FIRST HALL

SCICLUNA DAVID

SCERRI MICHAEL vs ZERAFA MAXIMILLIAN NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

SCERRI MICHAEL vs ZERAFA MAXIMILLIAN NOE - 1148/1988/1 - CIVIL COURT, FIRST HALL, MALTA

BEJGH, DIFETT APPARENTI - BEJGH, DIFETT MOHBI - BEJGH, DOVER TAX-XERREJ LI JAGHMEL ACCERTAMENTI - HTIEGA TA` ESPERTI - BEJGH, SERJETA` TAD-DIFETT MOHBI - BEJGH, VERIFIKI LI JRIDU JSIRU QABEL IL-BEJGH

L-azzjoni estimatorja, bhal dik redibitorja, tigi mill-garanzija li "l-bejjiegh hu obbligat" - kif ighid l-artikolu 1424 tal-Kodici Civili - "jaghmel tajjeb ghad-difetti li ma jidhrux tal-haga mibjugha illi jaghmluha mhux tajba ghall-uzu li ghalih hija mahsuba, jew li jnaqqsu daqshekk il-valur taghha illi x-xerrej ma kienx jixtriha jew kien joffri prezz izghar, li kieku kien jaf bihom". Pero` l-bejjiegh ma jwegibx "ghad-difetti li jidhru, illi x-xerrej seta' jsir jaf bihom" (artikolu 1425 tal-Kodici Civili).

Il-legislatur, bl-imsemmija disposizzjoni tal-ligi, ta zewg karattri distinti,wiehed konsistenti fl-apparenza esterjuri ulmanifesta tal-vizzju u l-iehor fil-possibilita' li fihal-kumpratur ikun jinsab li jsir jaf bihom jekk ikun ezamina l-haga bid-diligenza okkorrenti; jigifieri, biex vizzju jkun apparenti mhux necessarju li jkun jidher esterjorment b'mod hekk evidenti u apart li immeddjatament jikkolpixxi lil dak li ljkun, imma hu bizzejjed li jkun jista' jigi konoxxut wara certu ezami.

Il-legislatur, kwindi, implicitament jimponi lill-kumpratur l-obbligu li jivverifika l-istat u l-kondizzjoni tal-haga taht il-pien li ma jkunx jista'imbaghad jissolleva ebda reklam ghall-vizzju apparenti li minnhom il-haga tkun affetta; u din il-verifika ghandu jalghmilha bid-diligenza konsweta li juza l-bonus paterfamilias.u jekk ix-xerrej ma jkunx kapaci jivverifika hu personalment il-haga, ghall-inesperjenza jew imperizja tieghu, ghandu f'dan il-kaz jisserva jew jassisti ruhu minn persuna prattika u esperta; u jekk ma jaghmilx hekk ma jkunx jista' jghid li ladempixxa dan l-obbligu tieghu."

Mela, allura, il-kliem tal-ligi li "x-xerrej seta' jkun jaf bihom wahdu" ma jfisrux li hu necessarju li d-difett jikkolpixxi l-ghajn izda li l-kumpratur ghandu jezaminal-haga u jivverifikaha u jekk ma jipprocedix ghall-verifika ma jkunx jista' jsostni li ma kienx jafbil-vizzju ghaliex wiehed ikun jista' jirrispondi bil-ligi illi hu seta' wahdu jkun jaf bihom. Jekk ix-xerrej ma jaghmilx l-ezami u l-verifika, ghandu jissaporti l-konsegwenzi tal-proprja negliglenza. Jekk il-kompratur seta' jikkonoxxi d-difett bil-verifika tal-haga, m'ghandux dritt ghall-garanzija.

Jirrizulta, kwindi, li x-xerrejja kollha ghandhom jivverifikaw l-istat tal-haga li jkunu ser jixtru u, jekk ma jkunux prattici, ghandhom id-dover li jassistu ruhhom minn persuna esperta jewprattika, f'dan il-kaz perit arkitett.

"Meta l-haga mibjugha timmanifesta ghal xerrej ordinarjament attent difett jew tracci li jindikaw l-esistenza ta' difett, allura l-vizzju jkun wiehed apparenti.

Tassew, jekk bejjiegh li mhux prattiku jew espert, ghandu jqabbad perit biex jikkonstata l-kondizzjoni tal-fond li jkun ser jixtri, iktar u iktar, bejjiegh bl-istess konoscenza li, ex admissis, ikollu s-suspett li hemm xi difett ma jistax jinghad li adempixxa l-obbligi tieghu jekk ma jqabbadx perit.

Biex ikun hemm lok ghall-azzjoni bbazata fuq dik il-garanzija, jehtieg illi d-difett ikun 'ta' certa gravita`' relattivament ghall-haga mibjugha u ghall-prezz imhallas ghaliha. Il-Qorti trid tkun sodisfatta illi d-difett lamentat kien inaqqas 'talment' il-valur tal-fondi mixtrija illi, kieku l-attrici kienet taf bih, jew ma kinitx tixtrihom affattu, jew kienet toffri ghalihomprezz anqas".