16/12/2002

OF APPEAL (CIVIL, INFERIOR)

SCIBERRAS PHILIP

KORPORAZZJONI ENEMALTA vs SACCO RENATO

N/A

FINAL JUDGEMENT

KORPORAZZJONI ENEMALTA vs SACCO RENATO - 875/1997/1 - TAL-APPELLI CIVILI (INFERJURI), MALTA

INDEBITI SOLUTIO, ELEMENTI TA` - INDEBITI SOLUTIO, META HIJA DOVUTA RIFUZJONI - INDEBITI SOLUTIO, ZBALL

Meta l-kliem tal-konvenzjoni huwa car l-interpreti ghandu joqghod ghal dawk il-kliem u mhux jirrikorri ghall-kongetturi.

Meta s-sens letterali tal-kelma ma jaqbilx ma' l-intenzjoni tal-partijiet kif tkun tidher cara mill-pattijiet mehudin flimkien, ghandha tipprevali l-intenzjoni.

L-estremi mehtiega mil-ligi u mid-duttrina ghall-azzjoni ta` indebiti solutio huma tlieta u cjoe:- (a) il-pagament; (b) id-difett ta' kawza, ezempju mankanza jew inezistenza tad-debitu ("indebitus ex re")jew mankanza tal-kwalita' ta' kreditur fl-"accipiens" jew ta' dik tad-debitur fis-solvens ("indebitus ex personis") u (c) l-errur fl-accipiens jew fis-solvens.

Min jircevi jista' jaghmel hekktant xjentement kemm bi zball izda min ihallas ghandu jkun bilfors fi zball, biex tista' tikkompetililu l-azzjoni tar-ripetizzjoni ta' dak li jkun hallas indebitament. Hu evidenti li l-fondament tal-azzjoni huwa l-izball f'min ikun hallas; liema zball ma ghandux japprofitta minnu min ikun ircieval-hlas skond il-massima ta' gustizzja naturali "jure naturae aequum est neminem cum alterius detrimento fieri locupletiorem.

Jekk ma ssirx il-prova ta' dak l-izball fis-solvens, u b'mod specjali jekk issir il-prova li dak is-solvens kien jaf bic-cirkostanzi li minhabba fihom hu ma kienx tenut ghal hlas, allura ma ghandux id-dritt ghar-ripetizzjoni ta' dak li hallas, ghaliex "indebitum solutum sciens non recte repetit". F'dan il-kaz min ikun hallas ma jkollux ragun jilmenta, u "imputetsibi" jekk kellu xi dannu".

Ma jkunx hemm jedd ta' azzjoni ghal hlas lura jekk dak li jithallas bi zball kellu jinghata wkoll bis-sahha ta' obbligazzjoni naturali.