03/10/2002

CIVIL COURT, FIRST HALL

MALLIA TONIO

BORG RENO AV. NOE vs BORG JOSEPH ET PRO ET NOE

N/A

FINAL JUDGEMENT

BORG RENO AV. NOE vs BORG JOSEPH ET PRO ET NOE - 121/1990/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

Iva

FRAUS OMNIA CORRUMPIT - GARANZIJA, DRITT TA` RIVALSA TA` GARANTI SOLIDALI LI JHALLAS ID-DEJN GARANTIT - IMGHAX, IMGHAX KOMPOST - IUS SUPERVENIENS - KOMUNJONI TAL-AKKWISTI, POSIZZJONI QABEL L-EMENDI TAL-1993 - OVERDRAFT FACILITIES, CALL IN - OVERDRAFT FACILITIES, NATURA TA` - PRESKRIZZJONI, EFFETTI TA` KORREZZJONI TAC-CITAZZJONI FUQ L-INTERRUZZJONI TA` - PRESKRIZZJONI, INTERRUZZJONI SSEHH BL-ISTITUZZJONI TA` KAWZA - PRESKRIZZJONI, KONT KURRENT - PRESKRIZZJONI, OBBLIGAZZJONI LI TIRRIZULTA MINN ATT PUBBLIKU - PRESKRIZZJONI, OVERDRAFT

Ir-rekwisit li garanzija bankarja biex torbot lill-komunjoni ta' l-akkwisti, trid tigi ffirmata kemmmir-ragel kif ukoll minn martu giet introdotta fl-1 ta' Dicembru, 1993, minghajr effett retroattiv,b'ligi (Att XXI tal1993) li radikalment biddlet is-sistema ta' l-amministrazzjoni tal-komunjoni ta'l-akkwisti, li, bis-sahha ta' dik il-ligi, giet fdata lill-koppja mizzewga flimkien.

Qabeldin il-ligi, ir-ragel kien jamministra l-komunjoni ta' l-akkwisti wahdu in omagg tal-principji li maritus vivit ut dominus, moritur ut socius u li uxor non est socia sed speratur fare. Il-kontroll tar-ragel fuq il-komunjoni kien assolut, tant li gieli kien jissejah "kap u padrum" tal-komunjoni. Il-proprjeta' parafernali tar-ragel u l-proprjeta' tal-komunjoni kienu konfuzi flimkien, tant li r-ragel, ghal tul il-hajja tal-komunjoni kien jitqies bhala proprjetarju ta' l-oggetti formanti parti l-komunjoni tal-akkwisti.

Bl-att numru XLVI tal-1973, kienet saret emenda li kienet idghajjef ftit il-poter tar-ragel; dan baqa' amministratur komplet u wahdu tal-komunjoni, izda ma setghax aktar jaghti donazzjonijiet minghajr il-kunsens ta' martu. L-ghoti ta' garanzija personali da parti tar-ragel ma gietx, pero, milquta b'dik l-emenda. Dik l-emenda kienet tkopri trasferimenti u l-ghoti ta ipoteka b'mod gratuwiti mhux l-ghoti ta' garanzija personali, li setghet allura, tinghata mir-ragel wahdu kemm b'titolu gratuwiti kif ukoll b'titolu oneruz.

L-artikolu li jipprojbixxi l-kalkolu ta' l-imghaxijiet komposti huwa l-artikolu 1142 tal-Kodici Civili li jimponi c-cirkustanzi ta' kif u meta kreditur jista jitlob l-imghax fuq l-imghaxijiet maghluqa. Dan l-artikolu jrid jinqara mat-tlieta precedenti li flimkien jirregolaw id-danni dovuti meta jkun hemm ksur ta' obbligazzjoni li jkollhabhala oggett "il-hlas ta' somma determinata" ( art. 1139 Kodici Civili). Dawn l-artikoli qed jitkellmu allura fuq obbligazzjoni ta' mutwu, u mhux fuq obbligazzjoni naxxenti minn kuntratt ta' "overdraft". Kuntratt ta' "overdraft" ma jittrattax obbligazzjoni ta' "somma determinata", tant hu hekk fil-gurisprudenza lokali gie osservat li kuntratt li bih Bank jikkoncedi facilita' lill-klijent mhix titolu ezekuttiv, izda jehtieg dejjem li jkun hemm sentenza li tikkanonizza l-kreditu qabel ma' l-Bank ikun jista' jiehu proceduri ezekuttivi fir-rigward.

Kwindi, ma tistax tghid li l-artikolu 1142 tal-Kodici Civili japplika meta l-Bank jikkoncedi fakolta' ta' "overdraft", li hu negozju kummercjali distint mill-mutwu u mhux regolat fil-Kodici Civili.

Din il-koncessjoni tibqa' topera però, f'kaz li jibqa jopera l-overdraft facility, ghax meta il-kont kurrent jigi terminat, l-imghax irid jigi kalkolat bis-sistema normali stabbilit fil-Kodici Civili. Dan isehh ghax darba li l-facilita' tigi terminata, is-somma dovuta tigi determinata, u bhal obbligazzjoni li ghandha bhala oggett taghha il-hlas ta' somma determinata, ma jistax jintalghab imghax fuq imghax jekk mhux kif kontemplatfl-artikolu 1142 tal-Kodici Civili.

Meta l-Bank jieqaf milli jkompli jonora c-cekkijiet li johrog il-klijent, dan ifisser it-tmiem tal-facilità.

Il-principju jus superveniens firmat actionem et exceptionem ghandu jigi applikat f'kull kaz li l-bazi ta' l-azzjoni tavvera ruhha fil-mori tal-kawza, u mhux necessarjament biss meta t-talba tkun soggetta ghal xi kundizzjoni li tavvera ruhhafil-mori.

Il-preskrizzjoni f'kaz ta' kont kurrent jibda jiddekorri minn meta l-apertura ta'kreditu tinghalaq u dan peress li kont kurrent huwa sors ta' relazzjoni kontinwa ghal tul iz-zmien kollu li dan ikun in operazzjoni. Il-preskrizzjoni applikazzjoni f'kaz ta' kont kurrent mhux dik ta'hames snin, izda ta' tletin sena.

L-istess jista' jinghad ghal kaz ta' self li, f'dan il-kaz,jirrizulta minn kuntratt pubbliku. L-artikolu 2156(f) jistipula terminu ta' hames snin ghal kull obbligazzjoni kummercjali, sakemm dik l-obbligazzjoni ma tkunx tirrizulta minn kuntratt pubbliku.

Il-prezentazzjoni biss ta' kawza kontra debitur, hu bizzejjed ghall-interruzzjoni tal-preskrizzjoni, indipendentement minn notifika taghha, jekk, bil-korrezzjoni li tkun awtorizzata, il-kawza "tibqa' l-istess", in-notifika mill-gdid ma taghmilx differenza ghall-preskrizzjoni li tibqa' interrottabil-ftuh tal-kawza.

Id-dritt ta' rivalsa tal-garanti li jhallas, ikun ezercitabbli fil-konfront tad-debitur principali li ha vantagg mid-dejn, u mhux fil-konfront tal-garanti l-ohra (hlief ghal kaz ta' insolvenza fejn japplikaw regoli ohra).

Min jagixxi bi frode ma jista qatt jinhebawara l-"corporate veil" tas-socjetajiet tieghu.