23/03/2010

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

FARRUGIA SACCO LINO

VELLA CARMELO ET vs KUMMISSARJU TAL-PULIZIJA ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

VELLA CARMELO ET vs KUMMISSARJU TAL-PULIZIJA ET - 46/2005 - CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION), MALTA

Yes

TEHID TA PROPRJETA

Biex it-tehid ta' proprjeta` privata jkun lecitu jrid ikun fl-interess pubbliku u mhux ghal skop pubbliku. Ma jiddipendix jekk l-oggett huwiex ta' interess pubbliku, izda jekk huwiex fl-interess pubbliku li l-Istat jakkwista dik il-proprjeta`. Irid ikun hemm interess ghall-generalita` tac-cittadini, ta' l-universalita` tal-pubbliku fl-istat. Il-harsien tal-proprjeta` privata hija wkoll fl-interess pubbliku.Irid jigi accertat li d-decizjoni mehuda tkun verament ittiehdet fl-interess pubbliku minghajr l-ezercizzju ta' l-arbitrarjeta` manifesta u fir-rispett tad-dritt fundamentali sancit bl-Ewwel Artikolu ta' l-Ewwel Protokoll tal-Konvenzjoni Ewropeja.

Il-proprejta` privata ghandha tigi rispettata u l-privazzjoni tal-proprjeta` ghandha ssir taht kundizzjonijiet ben definiti ghalkemm l-Istat ghandu d-dritt li jirregola l-uzu tal-bini in konformita` ma' l-interess generali. Hemm bzonn li jkun hemm ekwilibrju realistiku bejn id-drittijiet tal-proprjetarju u l-ezigenzi tal-kollettivita` u m'ghandiex il-persuna esproprjata tissubixxi sagrificcju partikolari u esorbitanti. It-tehid ta' proprjeta` minghajr pagament ragjonevoli normalment jikkostitwixxi “disproportionate interference” ghalkemm l-Ewwel Artikolu ta' l-Ewwel Protokoll ma jiggarantix id-dritt ghal kompensazzjoni shiha jew skond is-suq. Dejjem irid ikun hemm “a reasonable relationship of proportionality between the means employed and the aim pursued'.

L-interess pubbliku jrid ikun gie identifikat b'mod konkret. Id-dritt ta' l-Istat ghall-esproprjazzjoni ghandu jigi ezercitat biss sakemm u sa fejn hu necessarju. Irid ikun hemm progett konkret “Mhux eskluz li proprjeta` tigi esproprjata fl-interess pubbliku ghax kien hekk mehtieg biex tigi assigurata l-attwazzjoni kompleta ta' progett ta' utilita`partikolari fil-kuntest ta' l-izvilupp partikolari taz-zona jew biex taghti lok per ezempju ghal espansjoni futura ta' l-istess progett basta li din ma tkunx fuq mera ipotesi izda tirrizulta pozittivament lill-Qorti.

Huwa stabilit li biex indhil fit-tgawdija tal-gid ta' persuna jkun gustifikat fl-interess generali, irid jintwera li hemm utilita` konkreta ghal dak l-indhil, u mhux semplici ipotesi ta' bzonn jew aspirazzjoni. Minbarra dan, l-interess generali jew pubbliku ghandu jibqa' jsehh ghaz-zmien kollu tal-indhil fit-tgawdija tal-gid tal-persuna.

It-talba tar-rikorrenti hijali din il-Qorti vjolat l-Ewwel Protokoll tal-Konvenzjoni Ewropeja u 37 tal-Kostituzzjoni. Din il-Qorti ma tistax tannulla dik is-sentenza kif talbu r-rikorrenti izda tista' tordna li sakemm tinsab soluzzjoni ta' post alternattiv adegwat ghar-rikorrenti jew li jinghataw kumpens xieraq, dik is-sentenza ma jkollhiex l-effett imsemmi ta' penali u l-konsegwenzi l-ohra msemmijin fiha.

Sakemm ma tinstabx din is-soluzzjoni ir-rikorrenti ma jistghux jigu mwaqqfa milli juzaw ir-razzett taghhom.Il-Qorti ma jidhriliex li ghandha tilqa' t-talba tar-rikorrenti ghal kumpens. Tiddikjara li jekk ir-rikorrenti jitwaqqaf milli juza r-razzett jinkisru d-drittijiet fundamentali tieghu sakemm ma jigix moghti post alternattiv adegwat.