18/04/2008

CIVIL FIRST HALL (CONSTITUTIONAL JURISDICTION)

MALLIA TONIO

GATT DAVID vs AVUKAT GENERALI

N/A

FINAL JUDGEMENT

GATT DAVID vs AVUKAT GENERALI - 13/2008 - CIVILI PRIM AWLA (SEDE KOSTITUZZJONALI), MALTA

ARTIKOLU 574 TAL-KODICI KRIMINALI - ARTIKOLU 575 TAL-KAP 9 - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, ARTIKOLU 5(3) TAL-KONVENZJONI EWROPEA DWAR ID-DRITTIJIET TAL-BNIEDEM - HELSIEN MILL ARREST - PROPER CONDUCT OF CRIMINAL PROCEEDINGS

Ir-rikorrenti qed jilmenta li l-artikolu 575 tal-Kodici Kriminali jaghmel divjet ghall-ghoti tal-helsien mill-arrest garantit bl-artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni Ewropea ghad-Drittijiet tal-Bniedem, u li, f`kull kaz, il-garanziji imposti fuqu meta nghata l-helsien mill-arrest fil-fatt jinvjolaw l-imsemmi artikolu 5(3).

L-artikolu 5(3) jipprovdi illi:

“Kull min ikun arrestat jew detenutskond id-disposizzjonijiet tal-paragrafu (1) (c) ta` dan l-Artikolu ghandu jingieb minnufih quddiemimhallef jew funzjonarju iehor awtorizzat b`ligi biex jezercita setgha gudizzjarja u jkollu dritt ghal proceduri fi zmien ragonevoli jew ghal helsien waqt pendenza tal-proceduri. Il-helsien jista` jkun taht kundizzjoni ta` garanziji biex jidher ghall-proceduri”.

L-artikolu 574 tal-Kodici Kriminali jipprovdi ghal helsien mill-arrest:

“meta huwa jaghti garanzija tajba li jidher ghal kull att tal-process fiz-zmien u fil-post li jigu lilu ordnati taht dawk il-kondizzjonijiet li l-Qorti jkun jidhrilha xieraq li timponi fid-digriet li jaghti l-helsien mill-arrest liema digriet ghanduf`kull kaz jigi notifikat lill-imputat jew akkuzat”.

Issa, skond il-Kodici Kriminali, sia meta si tratta ta` delitt kontra s-sigurta` tal-Gvern jew delitt li jgib mieghu l-piena ta` prigunerijaghal ghomru u sia meta si tratta ta` kwalsiasi reat iehor, il-Qorti ta` Gustizzja Kriminali li tkunhija obbligata li tassigura li, jekk takkorda l-helsien mill-arrest, ma jkunx hemm il-perikoli ravizzatik fil-paragrafi (a) sa (e) tas-subartikolu (1) tal-Artikolu 575 tal-Kap. 9. Dawn il-perikoli huma li l-akkuzat jew imputat (a) “jonqos li jidher ghall-ordni tal-awtorita` msemmija fl-obbligazzjoni tal-garanzija”, (b) “jinheba jew jitlaq minn Malta”, (c) “ma josservax xi kundizzjoni li l-Qortijkun jidhrilha xieraq li timponi fl-obbligazzjoni tal-garanzija”, (d) “jinterferixxi jew jipprovajinterferixxi max-xhieda jew b`xi mod iehor jintralcja jew jipprova jintralcja l-kors tal-gustizzjafir-rigward tieghu jew xi persuna ohra”, u (e) “jikkommetti xi reat iehor”. Huwa proprju ghalhekkli Qorti ta` Gustizzja Kriminali tista`, meta takkorda l-helsien mill-arrest, timponi kundizzjonijiet ohra oltre l-garanzija li l-imputat jew akkuzat jidher ghal kull att tal-process fiz-zmien u fil-post li jigu ordnati lilu.

Kundizzjonijiet li ma jkunux marbuta direttament mal-obbligu tal-akkuzat li “jidher ghall-proceduri” ghandhom jitqiesu validi sakemm dawn ikunu ragjonevoli u mehtiega,u ma jkunux tali li jistghu jwaslu ghac-cahda lir-rikorrent mid-dritt tieghu ghall-helsien mill-arrest, b`mod li d-detenzjoni kontinwa tieghu tkun tista` titqies inumana, u mhux f`lokha.

Il-“proper conduct of criminal proceedings”, ma jirriferux biss ghad-dehra tal-akkuzat quddiem il-Qortili tkun qed tistharreg il-kaz tieghu, izda ghal kwalunkwe interferenza fil-process kriminali kollu,u l-Qorti ghandha dritt tikkawtela f`dan is-sens. Ma jistax, jinghad, kwindi li l-artikoli tal-Kodici Kriminali invokati b`xi mod jilledu d-drittijiet tar-rikorrenti kif garantiti bl-artikolu 5(3) tal-Konvenzjoni Ewropeja.