27/10/2005

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

MICALLEF HELEN vs DEBATTISTA GODFREY ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

MICALLEF HELEN vs DEBATTISTA GODFREY ET - 491/1997/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

BEJGH, ELEMENTI TA` L-ACTIO REDHIBITORIA - BEJGH, HTIEGA TA` DEPOZITU FL-ACTIO REDHIBITORIA - BEJGH, TALE QUALE

Fil-prezent, bejgh ta' vettura mhux mehtieg li jsir permezz ta' skrittura ad validitatem.

L-elementi tal-azzjoni redhibitorja maghzula mill-attrici jikkonsistu (a) f'bejgh format ta' haga milquta b'difett li jkun (b) gravi u serju, li (c) jkun mistur, u (d) li jkun diga' jezisti fil-waqt tal-bejgh. Biex jista' jinghad li d-difett ikun serju, irid jew ikun tali li, minhabba fih, il-haga mixtrija ma tibqax aktar tajba ghall-ghan li ghalih inxtrat (dan jissejjah difett gravi oggettiv), jewinkella d-difett ikun tali li, kieku x-xerrej kien jaf bih, ma kienx ihallas ghall-haga daqskemm fil-fatt ikun hallas biex kisibha (dan jissejjah difett gravi suggettiv). X'aktarx li ghall-finijiettal-azzjoni redibitorja, d-difett irid ikun oggettivament serju. Difett ikun mohbi meta xerrej ta'dehen ordinarju li jaghmel ezami ghaqli tal-haga mixtrija bil-hsieb ta' missier tajjeb tal-familja,ma jkunx jew ma kienx f'qaghda li jista' jintebah bih fil-waqt tax-xiri. Izda jekk difett ikun wiehed li jista' jidher jekk isir ezami xieraq, ma jibqax aktar difett mistur, ukoll jekk, mad-daqqa t'ghajn, ma jkunx jidher. B'mod partikolari, xerrej ma jistax jilghabha tal-injorant fit-teknika jew fil-kumplessita' tal-haga mixtrija biex jehles mill-obbligu li jifli b'ghaqal il-haga minnu miksuba.Kemm hu hekk, jekk xerrej m'ghandux il-hila li jifli sewwa l-haga mixtrija, ghandu jdur ghall-ghajnuna ta' persuna midhla jew imharrga f'dak l-oggett;

Illi jaqa' fuq il-parti attrici li tipprova li l-haga mibjugha kienet milquta minn difett mohbi fil-waqt tal-ftehim, u daqstant iehor trid turi li d-difett kien tassew wiehed mohbi. Il-fatt li l-bejjiegh ma jkunx huwa wkoll jaf li l-haga hija milquta b'difett li ma jidhirx ma jnaqqas xejn mill-obbligu tieghu li jiggarantixxi l-haga mibjugha. Izda jekk jintwera li huwa kien jaf bih u ma tkellimx, ikun irid jaghmel tajjeb ukoll ghad-dannili jkun garrab ix-xerrej minhabba f'dak is-skiet tal-bejjiegh. Il-bejjiegh ibati t-telf tal-haga jekk din tinqered minhabba d-difett, sakemm il-qerda ma ssehhx b'accident jew minhabba l-fatt tax-xerrej, f'liema kazi t-telf ibatih l-istess xerrej;

Illi jitqies bhala "difett" kull abnormalita', imperfezzjoni, ksur jew avarija li tnaqqas mill-haga mibjugha l-uzu shih li kienet mahsuba li twettaq. Min-naha l-ohra, huwa redibitorju dak id-difett li jolqot b'mod rilevanti jew il-mod kif il-haga mixtrija tahdem jew taqdi, jew il-prezz taghha

Illi huwa stabilit li l-pretensjonijiet redibitorji jridu jitqanqlu b'azzjoni apposta fiz-zmien moghti mil-ligi u ma jistghux jitqajmu bhala eccezzjoni ghal azzjoni mill-bejjiegh ghall-hlas tal-prezz. Minbarra dan, meta x-xerrej jaghzel bejnl-azzjoni redibitorja u dik estimatorja, ma jistax iressaqhom flimkien, jew, wara li jkun ghazel wahda, idur ghall-ohra;

Kif inghad mill-Qrati taghna, il-frazi "tale quale" ma tiswiex daqs ftehim espress li l-bejjiegh m'ghandux ikun obbligat ghall-ebda garanzija.

Fejn ix-xerrej ikun jaf li l-oggett mixtri kien diga' wzat, huwa aktar mistenni li jinqalghu difetti milli kieku l-haga kienet qeghda tinxtara gdida fjamanta, l-aktar jekk l-istess difetti jkunu rizultat tal-uzu tal-haga;

Hawnhekk izda l-attrici baqghet issuq il-vettura mertu ta' l-azzjoni taghha meta beda johrog id-difett u minhabba f'hekk zviluppat hsara estensiva.

Illi r-radd lura lill-bejjiegh tal-haga mixtrija misjuba difettuza huwa rekwizit krucjali ghas-success tal-azzjoni redibitorja, u huwal-element li jaghraf dik l-azzjoni mill-azzjoni estimatorja (vel quanti minoris), fejn ix-xerrej ikun qieghed jippretendi biss it-tnaqqis fil-prezz u mhux it-thassir tal-kuntratt. Dwar dan, inghad mill-Qrati taghna li "Fondamentali ... hu l-principju li l-actio redhibitoria kienet timponi fuq il-kompratur 'li jaghti lura l-haga' u cjoe' r-restituzzjoni ta' l-oggett mixtri mill-venditur u kontestwalment li 'jitlob ir-radd tal-prezz'. Il-ligi ma tippermetti allura l-ebda alternattiva ohra lill-kumpratur li jaghzel li jagixxi bl-azzjoni redibitorja. Fil-verita' allura l-kompratur ma kelluxid-dritt li jibqa' jzomm l-oggett f'idejh u li jirrilaxxjah biss lill-venditur meta dan iroddlu l-prezz tieghu. Hu kellu l-obbligu li minnufih appena jirrifjuta l-oggett mibjugh ghaliex ikun irriskontra d-difett latenti jaghti lura l-haga lill-venditur";

Illi l-harsien ta' dan l-obbligu tax-xerrej (ladarba jkun ghazel li ma jridx l-oggett) jaf il-htiega tieghu ghall-fatt li l-effett tal-azzjoni redibitorja huwa wiehed li jhassar in-negozju u li jerga' jqieghed lill-partijiet fl-istess qaghda li kienu qabel intlahaq il-ftehim. Dan jinghad ghaliex l-oggett ikun irid jintradd lura fl-istess kundizzjoni u stat (ukoll jekk diga' milqut b'difett jew nuqqas) li kien meta ntlahaq il-ftehim. Ghalhekk, jekk kemm-il darba l-haga ddum f'idejn ix-xerrej u tilhaq titgharraq, ma jkunx jista' jintlahaq l-ghan tar-rexissjoni. Dan jinghad b'qawwa akbar jekk it-tgharriq isehh bil-fatt tal-imgiba tax-xerrej;