Fil-Qosor
Ir-rikorrent qieghed jilmenta li nkiser il-jedd fondamentali tieghu ta' smigh xieraq waqt is-smigh ta' procedura kriminali li kienet ittiehdet kontra tieghu. Huwa jghid li l-ksur sehh ghaliex il-Qorti tal-Appell Kriminali kienet sabitu hati ta' reat fuq appell imressaq mill-Avukat Generali minkejjali l-aggravju li fuqu kien imsejjes l-appell kien gie rtirat mill-istess appellant.
Din il-Qorti hija moghtija s-setgha li, f'kaz ta' ilment dwar ksur tad-dritt fondamentali tal-persuna ghal smigh xieraq quddiem qorti indipendenti u imparzjali, tistharreg l-imgiba ta' kull Qorti ohra, imqarjekk tkun wahda gerarkikament oghla minnha. Izda din is-setgha wiesgha hija limitata fis-sens li l-Qrati ta' gurisdizzjoni kostituzzjonali m'ghandhomx iqisu jekk il-Qrati mixlija bi ksur ta' jedd ta'smigh xieraq ikkommettewx zball ta' ligi jew ta' fatt fid-decizjonijiet taghhom. Hija setgha limitata biex tqis jekk il-procediment li minnu tressaq ilment ta' nuqqas ta' smigh xieraq kienx tassew wiehed imparzjali u skond il-ligi.
L-artikolu 39(1) tal-Kostituzzjoni li fuqu r-rikorrent isejjes l-ilment tieghu jistabilixxi r-regola bazilari li kull persuna mixlija b'reat kriminali ghandhatigi moghtija smigh xieraq gheluq zmien ragonevoli minn qorti indipendenti u imparzjali mwaqqfa b'ligi, kemm-il darba l-akkuza ma tigix irtirata. L-artikolu 6 tal-Konvenzjoni, li r-rikorrent ukoll isejjah favurih fl-ilment imressaq minnu, fl-ewwel sentenza tal-ewwel sub-inciz tieghu, juza l-istesskliem, imma jestendi r-regola tas-smigh xieraq ghal procedimenti li jiddeterminaw xi jedd civili.
Ghalkemm l-artikolu 6 tal-Konvenzjoni ma jiggarantix jedd ta' appell minn sentenza tal-ewwel grad, jekk kemm-il darba Stat jaghzel li jinkorpora tali jedd fis-sistema guridiku tieghu, allura l-artikolu 6 tal-Konvenzjoni japplika ghal dik il-Qorti wkoll. Meta wiehed jigi biex iqis kif japplikal-artikolu 6(1) tal-Konvenzjoni b'rabta ma' Qorti fi grad tal-Appell, iridu tabilfors jitqiesu l-fatturi processwali partikolari tal-kaz, b'mod illi biex wiehed jiddetermina jekk kienx hemm ksur tal-jedd ta' smigh xieraq, wiehed irid iqis il-process kollu kemm hu, maghduda maghhom l-imgiba tal-Qortili tkun u kif ukoll ta' kif l-interessi tal-persuna mixlija kienu mressqa u mharsin mill-istess qorti. Minbarra dan, biex jista' jinghad li jkun tassew sehh ksur tal-artikolu 6 fl-ambitu ta' procediment kriminali, irid jintwera (minn min jallega tali ksur) pregudizzju attwali mgarrab mid-difizali jolqot b'mod irrimedjabbli il-kaz taghha.
Meta quddiem il-Qrati Maltin tqanqlet il-kwestjoni tal-parzjalita' ta' gudikant bhala okkazjoni ta' ksur ta' jedd ghal smigh xieraq, kellu jintweraghas-sudisfazzjon ta' din il-Qorti li, fil-kaz partikolari, jkunu jirrizultaw flimkien zewg kwalitajiet ta' parzjalita', jigifieri dik suggettiva u dik oggettiva. B'tal-ewwel, wiehed jifhem id-dispozizzjoni u konvinciment partikolari tal-gudikant li jkun, u, b'tat-tieni, jekk il-gudikant li jkun kienx jaghti garanziji bizzejjed li jnehhi kull dubju legittimu li l-konvinciment personali tieghu fil-kaz ma kienx wiehed suspett. Minhabba li tezisti l-presunzjoni li gudikant huwa imparzjali sakemmma jintweriex mod iehor, min jallega l-parzjalita' ta' gudikant irid jipprova tali parzjalita' fil-fatt u mhux biss iqanqal dubju legittimu b'inferenza jew semplici bizgha.
Huwa stabilit li l-fatt li l-Avukat Generali jkollu dritt generali jew awtomatiku ta' appell ma jehlisx lill-istessappellant milli jispecifika u jfisser ir-ragunijiet tal-appell tieghu. Minbarra f'hekk, hekk kif jigu specifikati r-ragunijiet li fuqhom jinbena l-appell, l-appellant ikun marbut b'dik ir-raguni jewb'dawk ir-ragunijiet fis-sens li tkun biss dik ir-raguni jew dawk ir-ragunijiet li jistghu jigu konsidrati mill-Qorti tal-Appell, salv, naturalment, aggravju jew aggravji li jistghu jitqiesu li huma komprizi u involuti fl-aggravju jew fl-aggravji kif specifikati. Minbarra dan, aggravju generali ta' appell jitqies bhala devoluttiv ta' aggravji ohra li jista' jkun ma jkunux gew specifikati fir-rikors tal-appell u li tqajjmu fit-trattazzjoni orali. Purche' l-parti l-ohra jkollha l-opportunita'li tittratta fi zmien utli wara li tkun ippreparat ruhha ghal tali aggravju gdid, m'hemm xejn xi jzomm lill-Qorti (tal-Appell) milli tinvesti l-istess aggravju u tiddecidih.
Jekk il-Qorti tal-Appell Kriminali kellha timxi ma' dak li gie verbalizzat waqt is-smigh tal-14 ta' Ottubru, 2004, kien fadlilha biss l-aggravju taht l-artikolu 413(1)(b)(iii) x'tistharreg, sewwasew dak l-artikolu li hija qalet li l-Avukat Generali ma setax jappella tahtu. Minflok, hija qalbet l-ordni tal-aggravji kif imsemmija fir-rikors tal-appell tal-Avukat Generali. Dan il-fatt igib konflitt bejn dak li gie verbalizzat u dak li gie deliberat fis-sentenza impunjata.
Il-Qrati taghna, f'materja ta' smigh xieraq, zammew li mhux kull zball procedurali fi proceduri kriminali igib, bhala konsegwenza, lima jkunx hemm smigh xieraq. Biex wiehed jasal ghal din il-konkluzjoni, dak l-izball irid ikun talili pogga lill-akkuzat fi zvantagg b'mod li ma setax jaghmel id-difiza tieghu kif suppost, kif ukollli dak l-izball, jew il-konsegwenza tieghu, ikun incida b'mod sostanzjali biex l-akkuzat ikun instabhati. Minn dak li jirrizulta minn dawn il-konsiderazzjonijiet, jidher li sehh zball li ma kienx fis-setgha tar-rikorrent Grech li jikkontrolla jew jirranga qabel ma nghatat is-sentenza impunjata, uwkoll li gabu fi zvantagg. Fuq kollox, kien zball li ghalih ir-rikorrent garrab tgharriq fil-qaghdatieghu mill-piena li kien inghata mill-ewwel Qorti.
Ghal din il-Qorti, tali zball jikkostitwixxi kaz ta' ksur tal-jedd tar-rikorrent ghal smigh xieraq kif mahsub kemm taht l-artikolu 39(1) tal-Kostituzzjoni u kif ukoll taht l-artikolu 6 tal-Konvenzjoni. Ghaldaqstant, din il-Qorti qeghda tiddikjara li r-rikorrent garrab ksur tal-jedd tieghu ta' smigh xieraq, u dan wara li l-Avukat Generali kien irtira wiehed mill-aggravji mressqin minnu fl-appell minnu interpost; u tordna t-thassir tal-imsemmija sentenza u t-tqeghid tar-rikorrent fl-istat li kien meta nghatat is-sentenza tal-Qorti tal-Magistrati ta' Malta bhala Qorti ta' Gudikatura Kriminali tal-15 ta' Lulju, 2004; filwaqt li tikkundanna lill-intimati jhallsu l-ispejjez ta' din il-kawza.
