22/03/2005

CIVIL COURT, FIRST HALL

MICALLEF JOSEPH R.

CASSAR PERIT VINCENT NOE vs DEBONO NICHOLAS SIVE LINO ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CASSAR PERIT VINCENT NOE vs DEBONO NICHOLAS SIVE LINO ET - 1217/1998/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

KOMPENSAZZJONI, GHAMLIET TA` - KOMPENSAZZJONI, META TISTA` SSIR

It-tpacija hija meqjusa mil-ligi bhala wahda mill-modi kif tispicca obbligazzjoni. It-tpacija ssehh meta tnejn min-nies ikunu debituri lejn xulxin, u ssehh bis-sahha tal-ligi nnifisha wkoll jekk minghajr l-gharfien tad-debituri nfushom, b'mod li hekk kif ikunu jezistu zewgt idjun fi zmien wiehed joqtlu 'l xulxin safejn ikunu ndaqs. Huwa siewi li wiehed izomm quddiem ghajnejh li, fit-tpacija, iz-zewgt idjun ma jigux estinti mid-data tas-sentenza b'effett ta' l-istess, izda mill-mument tal-koezistenza taghhom (ex tunc), automatikament, b'effett tal-Ligi.

It-tpacija tista' titqies bhalahlas reciproku li jitfi z-zewg obbligazzjonijiet (jekk ikunu ndaqs) fl-istess waqt. Jekk kreditu wiehed ikun akbar mill-iehor, it-tpacija ssehh sal-ammont tal-anqas wiehed u l-obbligazzjoni tibqa' skond kemm l-akbar kreditu jkun jisboq 'il dak li jkun icken;

Il-ligi taghna taghraf zewg ghamliet ta' tpacija: dik ex lege u dik konvenzjonali, li ma toqghodx ghar-regoli tal-ewwel forma, imma tiddependi biss mir-rieda tal-partijiet li jiftehmuha. Biex tista' ssehh it-tpacija legali jehtieg jintwera li (a) jkun hemm zewg djun fl-istess waqt (ukoll jekk mhux tal-istess qies jew valur), (b) li jirreferu ghal tnejn min-nies li huma debitur u kreditur reciprokament ta' xulxin, (c) li jkunu omogenji (jigifieri, jkollhom bhala oggett il-hlas ta' flus jew haga ohra fungibbli); (d) li jkunu likwidi jew jistghu jkunu likwidati bla tahbit kbir u jkunu certi wkoll f'dik li hija kwantita'; u (e)li d-djun ikunu dovuti jew jistghu jintalbu;

Illi fir-rigward tad-djun li joqtlu 'l xulxin,id-duttrina tishaq li biex issehh it-tpacija jehtieg li tintwera l-awtonomia taz-zewg kridit kontrapposti. Ghalhekk il-ligi trid li jkun hemm zewgt idjun separati, u mhux rapport wiehed li minnu jitnisslu pretensjonijiet reciproci tal-partijiet. Kemm hu hekk, inghad b'awtorita' interpretativa lil-kompensazzjoni tippresupponi l-awtonomija tar-rapporti li ghalihom id-djun tal-partijiet jirreferu, bil-konsegwenza li fil-kaz ta' rapport wiehed, jew reapporti accessorji, il-kontroversja tittraduci ruhha f'accertament ta' x'wiehed ikollu jaghti u jiehu, jigifieri forma ta' kontegg kompless li majikkwalifikax bhala kompensazzjoni.