28/01/2005

CONSTITUTIONAL

DE GAETANO VINCENT, CAMILLERI JOSEPH D., FILLETTI JOSEPH A.

CILIA VINCENT vs L-ONOR. PRIM' MINISTRU ET

N/A

FINAL JUDGEMENT

CILIA VINCENT vs L-ONOR. PRIM' MINISTRU ET - 656/1998/1 - CONSTITUTIONAL, MALTA

DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, DRITT TA` ACCESS GHAL-TRIBUNAL GUDIZZJARJU JEW KWAZI-GUDIZZJARJU - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, IMPOSIZZJONI TA` TAXXA - DRITTIJIET FONDAMENTALI TAL-BNIEDEM, KWISTJONIJIET TA` NATURA FISKALI - RES JUDICATA, ECCEZZJONI M`GHANDHIEX TITQAJJEM EX OFFICIO - RES JUDICATA, RINUNZJA GHALL-ECCEZZJONI - RES JUDICATA, RINUNZJA GHALL-ECCEZZJONI - META R-RINUNZJA SSIR MINN RAPPREZENTANT TAL-GVERN

Ghalkemm hemm xi sentenza f'sens differenti, id-dottrina u l-gurisprudenza prevalenti huma fis-sensli l-eccezzjoni tar-res iudicata mhix wahda minn dawk li huma sollevabbli ex officio u li, kwindi, tali eccezzjoni hija wkoll rinunzjabbli; b'dan pero` li una volta li parti tigbed l-attenzjoni tal-Qorti, anke jekk biss indirettament u mhux f'forma ta' eccezzjoni moghtija formalment, li hemm sentenza ohra u precedenti bejn il-partijiet fuq l-istess materja u fuq l-istess kawzali, il-gudikant hu obbligat li jinvesti l-kwistjoni.

Ghalkemm huwa dejjem desiderabbli li r-rinunzja ta' l-eccezzjoni tar-res iudicata tkun maghmula b'mod car, ir-rinunzja tista' tkun tacita wkoll, basta li tkun l-espressjoni tal-volonta` cara tal-parti li lilha jkun jispetta li tqajjem dik l-eccezzjoni.

Dawn il-principji ghandhom, bhala regola, japplikaw ukoll f'kawzi kostituzzjonali, specjalment in vista tal-fatt li fis-sistema taghna decizjoni kostituzzjonali f'materja ta' allegat ksur tad-drittijiet fondamentali (sia jekk taht il-Kostituzzjoni jew taht il-Konvenzjoni) taghmel stat biss bejn il-partijiet fil-kawza, u dan anke meta b'dik l-istess decizjoni jigi deciz li xi disposizzjoni ta' ligihija nulla u bla effett.

Jekk kawza tkun essenzjalment wahda kontra l-iStat, rappresentat minn zewg kapijiet ta' dipartiment (li t-tnejn iddikjaraw li huma l-legittimi kontraditturi), u galadarba wiehed miz-zewg rappresentanti jirrinunzja, ghan-nom ta' l-iStat, ghall-eccezzjoni tar-res iudicata, dik ir-rinunzja ma tistax in segwitu tigi kkampata ghan-nom ta' l-iStat minn kap ta' dipartiment iehor f'dik l-istess kawza.

Sentenza li tiddikjara disposizzjoni tal-Ligi bhala anti-Kostituzzjonali taghmel stat bejn il-partijiet biss. Dan ma jipprekludix pero` li l-Qorti tirritjeni l-istess haga f'gudikati ohra. Wara kollox, meta disposizzjoni tkun hekk leziva, dan x'aktarx ikun dovutghal ragunijiet fondamentali u ta' principju li jmorru lil hinn mill-fattispeci partikolari tal-kaz.

Mill-banda l-ohra ghandu jinghad li din il-Qorti ma hix marbuta li ssegwi bil-ghama l-gurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem f'materja li tirrigwarda l-Konvenzjoni. Appartili dik il-Qorti mhix parti mill-organizzazzjoni gudizzjarja ta' Malta, is-sentenzi taghha ghandhombiss valur perswaziv; u kemm il-Prim Awla kif ukoll din il-Qorti ma humiex prekluzi milli jaghtu interpretazzjoni tad-disposizzjonijiet tal-Konvenzjoni - illum parti mil-ligi domestika - li ma tkunx konformi ma' dik moghtija mill-Qorti ta' Strasbourg.

Ir-regola hi li ".tax disputes fall outside the scope of civil rights and obligations." Pero`, dan ifisser biss li l-qrati m'ghandhomx id-dritt li jissindakaw l-imposizzjoni ta' taxxi u l-mod kif dawn jigu ezatti mic-cittadin, sakemm tali imposizzjoni w ezazzjoni jkunu regolati b'ligi. Jekk, pero`, l-iStat stess, permezz tal-ligi, jaghti d-dritt lic-cittadin li jirrikorri biex jikkontesta tali imposizzjoni jew ezazzjoni quddiem "tribunalindipendenti u imparzjali", id-dritt ta' access ghal tali tribunal fih innifsu huwa d-dritt privat,b'mod li l-garanziji kemm tal-Artikolu 6(1) tal-Konvenzjoni kif ukoll dawk tal-Artikolu 39(2) tal-Kostituzzjoni ikunu applikabbli ghal dak it-"tribunal indipendenti u imparzjali". Isegwi wkoll li jekk xi disposizzjoni ta' ligi ccahhad b'mod irragjonevoli lic-cittadin minn dak id-dritt ta' access moghti lilu bil-ligi stess, dik id-disposizzjoni tkun tikkozza kemm ma' l-Artikolu 6(1) kif ukoll ma'l-Artikolu 39(2) imsemmija.

Hawnhekk giet konfermata s-sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali fl-ismijiet Anthony Frendo v. Avukat Generali et (dec 30/11/2001) fejn gie ritenut li d-disposizzjoni ta' l-Att dwar it-Taxxa fuq il-Valur Mizjud li kienet tirrikjedi li jsir depozitu ta' 25% fil-mija tat-taxxa kontestata qabel ma jsir appell kienet anti-kostituzzjonali.