Fil-Qosor
Hu possibbli li f'testment, li t-testatur ma jipprocedix ghall-istituzzjoni ta' eredi, izda jista' biss jiddisponi minn gidu b'legati.
Skond l-artikolu 726 tal-Kodici Civili, il-legatarju ghandu jitlob lill-werriet il-pussess tal-haga imhollija legat; f'kaz, li ma jkunx hemm werriet, il-pussess irid jintalab minghand l-ezekutur testamentarju, li, fost l-obbligi tieghu, hemm dak li "ihallasil-legati" (artikolu 771). L-ezekutur testamentarju huma obbligat iwettaq ix-xewqa tat-testatrici,u fost dawk id-doveri ghandu l-obbligu li jpoggi lill-legatarju fil-pussess tal-legat.
Meta hemm nominat ezekutur testamentarju biex jezegwixxi l-volonta' tat-testatur, hu intuwittiv li wahda mill-inkombenzi tal-ezekutur tkun dik li jaghti l-pussess tal-legat lill-legatarju.
Il-proprjeta' libera tal-legat tappartjeni lill-legatarju sa mill-gurnata tal-mewt tat-testatur, tant illi l-istess legatarju huwa paragunat bhala "kreditur" tal-wirt. Bhala "kreditur", l-oggett ma jkunx f'idejh qabel ma jinghata pussess tal-oggett tal-kreditu. L-immissjoni fil-pussess tal-legat hija "c-cavetta" ta' l-istitut kollu. L-immissjoni fil-pussess tista' tinghata jew espressament jew tacitament,u jinghad li hemm immissjoni fil-pussess tacita, meta l-legatarju jiehu pussess materjali ta' l-oggett u l-eredi ma jaghmilx oppozizzjoni.
Legatarju ta' fond immobbli m'ghandu ebda interess guridiku biex jizgombra l-okkupant, qabel ma jkun immess fil-pussess tal-legat. Sakemm ma jottjeniexminghand l-eredi (jew l-ezekutur testamentarju) ir-rilaxx tal-oggett legat, il-legatarju ma jistghaxjiehu pussess ta' dak il-legat. Qabel ma jottjeni dan ir-rilaxx, il-legatarju jkun proprjetarju, izda d-dritt tieghu ta' proprjeta' jkun dritt astratt, fis-sens li ma jkollux il-jedd li jezercitah.Id-dritt tal-legat hu dritt ta' proprjeta', izda jibqa' dritt incert u suggett ghall-kontestazzjonisakemm ma jigix immiss fil-pussess.
Zgur li l-ligi riedet illi l-legatarju, anke jekk isir effettivament proprjetarju tal-legat fil-mument tal-mewt tat-testatur, m'ghandux id-disponibilita' shiha ta' l-oggett lilu legat sakemm ma jigix immess fil-pussess tieghu mill-werrieta, li min naha taghhom, sa dak il-mument, ma jistghux jiddisponu minnu proprju ghalhiex ikun thalla lil haddiehor. Huproprju ghalhekk li l-legatarju ma jistax jezercita l-azzjoni rivendikatoria kontra terzi pussessuri tal-fond li jifforma l-oggett legat qabel ma jkun gie immiss fil-pussess tieghu.
Dan premess, ma jfissirx li legatarju, sakemm jinghata l-pussess tal-legat, ma jista' jaghmel xejn biex jikawtela l-interessi tieghu. Legatarju li ma jkunx ghadu nghata pussess tal-oggett tal-legat jista' jitqies bhala kreditur li ghandu l-kreditu tieghu soggett ghall-kundizzjoni suspensiva, cioe', li tiddependi minn grajja li ghad trid tigri (l-immissjoni fil-pussess). Issa, skond l-artikolu 1062 tal-Kodici Civili, kreditur jista', qabel ma ssehh il-kondizzjoni, jaghmel l-atti kollha mehtiega "biex izomm shah il-jeddijiet tieghu".
Il-preskrizzjoni ta' ghaxar snin f'kaz ta' eredita' hija ta' indoli akkwisittiva, u hija bazata fuq l-esklussivita' tal-pussess; ghalhekk il-pussess komuni ereditarju huwa ta' ostakolu ghall-kors ta' kwalunkwe preskrizzjoni ta' azzjoni simili.
Inkwilin ghandu biss detenzjoni u mhux pussess u dan, allura, ma jista' qatt iwassal ghall-akkwist tal-fond bil-preskrizzjoni. Inoltre, meta jkun hemm ezekutur testamentarju, il-pussess tal-oggetti formanti parti mill-wirt ikunu f'idejh ghalkemm ma jkunx qed izommhom bhala tieghu, u kwindi f'dawn ic-cirkustanzi ma jkun hemm hadd li jkollu l-pussess esklussiv tal-oggetti: mhux il-werrieta jew min ikun fil-fond, ghax dawn ma jkollhomx pussess formali tal-proprjeta', u mhux l-ezekutur testamentarju, ghax il-pussess li dan ikollu tal-proprjeta' ma tkunx animo domini.
Meta t-testatur ghandu biss partimill-proprjeta' mhollija b'legat, jew inkella dritt fuq l-istess, il-legat huwa biss validu ghal dikil-parti li kienet tappartjeni lit-testatur sakemm ma jinghadx espressament li l-legat kien jirreferi ghal hwejjeg ta' haddiehor.
Ghalkemm, fil-passat, kien jinghad mill-Qrati taghna li jekk issir talba li l-eredi m'ghandhomx dritt jissoktaw fil-kirja, din ghandha ssir fi tmiem ir-rilokazzjoni korrenti u quddiem il-Bord li Jirregola l-Kera din il-pozizzjoni m'ghadhiex tigi segwita. Illumjitiqes li jekk parti f'kawza ghandux titolu jew le hija kompetenti l-Qorti ordinarja; huma l-Qratiordinarji li ghandhom gurisdizzjoni jiggudikaw jekk materja taqax jew le fil-kompetenza ta' tribunalta' gurisdizzjoni specjali. Hija l-Qorti ordinarja li ghandha tinvesti l-punt jekk il-parti li qedjirriklama titolu jikwalifikax taht id-definizzjoni ta' kerrej anke skond il-ligijiet specjali: "Din il-Qorti ma taqbilx illi l-interpretazzjoni tal-ligi specjali tal-kera jista' jaghtiha biss it-tribunal specjali imwaqqaf taht dik il-ligi".
Anki jekk kerrej ma jistax jippreskrivi f'ismu hujkun jista' jippreskrivi jekk it-titolu tieghu jitbiddel minhabba raguni li tkun gejja minn terza persuna jew bis-sahha ta' l-oppozizzjoni li huwa jkun ghamel ghall-jedd tas-sid. Dan l-ahhar principju, li jsehh meta jkun hemm "interversio possessionis", jehtieg att pozittiv ta' oppozizzjoni, li inforza tieghu s-sid jitpogga fuq avviz li l-inkwilin m'ghadux jirrikonoxxi t-titolu tieghu. In-nuqqas ta' hlas ta' kera mhux att pozittiv li jindika b'mod car li l-inkwilin m'ghadux iqies ruhu inkwilin, ghax in-nuqqas ta' hlas ta' kera tista' tkun konsegwenza ta' hafna ragunijiet, u bhala att ambigwu ma jservix biex jinverti l-pussess. Fuq kollox, l-artikolu 2121(1) tal-Kodici Civili jghid li "hadd ma jista' jippreskrivi kontra t-titolu tieghu nnifsu, fis-sens li hadd ma jista' jbiddel ghalihinnifsu r-raguni li ghaliha jkun izomm il-haga". Kwindi, darba li jirrizulta li l-okkupazzjoni kienet b'titolu ta' lokazzjoni, l-inkwilin ma jistax ghalih innifsu jbiddel ir-raguni li ghaliha jkun qed izomm il-fond.
Il-preskrizzjoni bis-sahha ta' titolu, tirrekjedi mhux biss iz-zmien ta' 10snin, izda wkoll il-bona fidi (artikolu 2140), u min jaf li l-haga li jippossjedi hija ta' haddiehorhuwa pussessur in mala fede (artikolu 531(2)).
Il-persuni li jkunu rrinunzjaw ghall-wirt m'ghandhomx "locus standi judicii" u m'humiex legittimi kontraditturi fi proceduri istitwiti kontra l-persuna mejta.
