13/02/2004

CIVIL COURT, FIRST HALL

CUSCHIERI NOEL

FARRUGIA ALFRED PAUL NOE vs CUTAJAR PETER PAUL

N/A

FINAL JUDGEMENT

FARRUGIA ALFRED PAUL NOE vs CUTAJAR PETER PAUL - 807/1987/1 - CIVILI, PRIM AWLA, MALTA

ACTIO SPOLII, L-ATTUR GHANDU JIPPROVA LI L-KAWZA TKUN SARET ENTRO T-TERMINU TA` XAHAREJN - ACTIO SPOLII, MA TISTAX TIGI PROMOSSA FLIMKIEN MA` L-ACTIO MANUTENSIONIS - ACTIO SPOLII, META TISTA` TIKKWALIFIKA BHALA ACTIO MANUTENTIONIS - ACTIO SPOLII, MINN META JIBDA JIDDEKORRI L-PERIJODU TA` DEKADENZA TA` XAHAREJN

L-azzjoni ta' spoll hija bazata fuq id-dispost tal-artikolu 535 tal-Kap 16 li jiddixxiplina l-azzjoni ta' spoll vjolent li ghandu bhala elementi kostituttivi tieghu tlett fatturi: il-pussess (possidesse), l-att spoljattiv (spoliatum fuisse) u dan l-att sar fi zmien xahrejn qabel ma giet intavolata l-azzjoni (infra bimestre deduxissesse).

It-terminu ta' xaharejn hu terminu ta' dekadenza estintiva tal-azzjoni ta' spoll fis-sens li jekk ma jigix provat li l-azzjoni saret fiz-zmien xaharjenmid-data tal-att spoljattiv allura l-azzjoni ta' spoll privileggjat ma tistax treggi. Inoltre, il-gurisprudenza interpretattiva abbraccjata hi fis-sens dan il-perijodu bimestrali "jibda jiddekorri mid-data li fiha l-attur ikun attwalment u fizikament gie spoljat mill-pussess tieghu u mhux a die scientiae". Interpretazzjoni diversa tmur kontra t-termini espressi tal-Artikolu 535 tal-Kap.16 li ma jaghmel ebda distinzjoni f' dan is-sens imma jghid espressament "fi zmien xaharejn mill-ispoll".

F' dan ir-rigward huwa validu l-argument illi kieku l-legislatur ried jipprovdi li z-zmien ta' dekadenza jibda jiddekorri meta l-persuna tkun indunat bl-att turbattiv jew setghet hekk tinduna, kienjipprovdi b' dan il-mod kif ghamel f' diversi kazijiet ohra, u dan fuq l-istregwa tal-principju liquod lex voluit lex dixit. Inoltre l-att spoljattiv li jghati lok ghall-azzjoni huwa meqjus li sehhmalli, u fid-data, li fiha gie turbat il-pussess tal-attur, u hija minn din id-data li jibda jiddekorri l-perijodu perentorju ta' xaharejn, u huwa immaterjali ghall-finijiet ta' dan l-element, li l-ispussessament jkun baqa' jippersisti.

L-oneru tal-prova tal-esistenza tal-konkorrenza tal-elementi tal-ispoll, u allura anke dak tal-infra bimestre deduxisse, jirrisjedi fuq l-attur. Huwa l-attur li jisperixxi l-azzjoni li jirid jipprova l-elementi kostitutivi taghha; izda "meta tinghata l-eccezzjoni li l-azzjoni ta' spoll privileggjat ma saritx fiz-zmien preskritt mill-ligi, il-prova ta' dan tinkombi fuq l-eccepjent ghax skond l-Artikolu 562 tal-Kap.12 l-obbligu tal-prova tal-fatt imiss dejjem lil min jallegah".

Jekk l-azzjoni prezenti tkun perenta bhala wahda ta' spoll [stante li ma jkunx gie provat li saret fit-terminu impost mill-ligi], xorta wahda tista' treggi bhala azzjoni ta' manuntenzjoni izda dan jista' "japplika biss fejn u jekk il-forma tac-citazzjoni hi tali li wiehed jista' jidhol fi kwisjtonijiet mhux merament possessorji b' mod li l-Qorti tkun tista' liberament tipprocedi fuq l-istess atti." Altrimenti u bhala principju generali jighad li mhux permess illil-azzjoni ta' spoll privileggjat u l-actio manutentionis jigu ezercitati bl-istess procedura in kwantu z-zewg azzjonijiet, ghalkemm ghandhom punti ta' kuntatt bejniethom, huma separati u assolutamentdistinti fin-natura u l-iskop taghhom; u huma mmexxijin minn regoli procedurali differenti. Huma allura t-termini li fihom tkun redatta ic-citazzjoni li jiddeterminaw in-natura tal-azzjoni" u dan fuql-istregwa tal-principju li "n-natura u l-indoli tal-azzjoni ghandhom ikunu dezunti mit-termini tal-att li bih jinbdew il-proceduri u dan hu veru partikolarment f' materja ta' azzjoni possessorja" Inoltre, il-ligi procedurali espressament tesigi li c-citazzjoni ghandu jkun fiha mfissrin car u sewwal-oggett u r-raguni tat-talba, biex b' hekk ikun car ghall-konvenut liema azzjoni qeda tigi tentatakontra tieghu b' mod li jkun jista' jiddefendi lilu nnifsu skond in-normi opportuni; multo magis, fil-kaz ta' azzjonijiet possessorji meta wahda minnhom [dik ta' spoll privileggjat] ggib maghha limitazzjonijiet serji ghall-eccezzjonijiet li l-konvenut jista' jopponi.