Fil-Qosor
Huwa biss fil-kazijiet kontemplati fis-subincizi 4 (2)(a) - talba ghar-ripreza ghall-uzu personali jew minn xi membru tal-familja - u 4(2)(b) - talba ghar-ripreza ta' raba mhux saqwi ghall-iskop ta' kostruzzjoni fuqu - illi l-ligi trid li jithallas kumpens xieraq lill-bidwi. Huwa f'dawn il-kazijietspecifici biss li l-legislatur rabat it-tmien tal-lokazzjoni mal-kumpens dovut lill-kerrej. Hu allura proprju f'dawn il-kazijiet li r-rikors kellu jikkontjeni talba espressa ghal-likwidazzjoni ta' kull kumpens li jkollu jithallas, kif hekk jiddetta l-Art 4(1)(b) tal-istes ligi. Diversament, dejjem f'dawn l-istess kazijiet, ir-rikors promotur ikun kolpit b'nullita`.
Fil-kazijiet tas-subincizi l-ohra u cjoec (c) (d) (e) u (f) il-ligi ma tghidx li ghandha ssir talba appozita ghal-likwidazzjoni tal-kumpens. Ir-raguni hi wahda ovvja. F'dawn is-subincizi hemm kontemplati c-cirkostanzi fejn il-kerrej ikun hu li wettaq xi trasgressjoni ta' dover bil-fatt tas-sullokazzjoni bla kunsens, in-nuqqas ta' kultivazzjoni tar-raba, il-morozita`, nuqqas ta' tiswija tal-hitan cirkondanti r-raba, hsarat u ksur tal-kondizzjonijiet lokatizji. F'dawn l-ipotesijiet ir-rikors ma huwiex null jekk ma jkunx fih talba ghal kompensazzjoni meta t-tehid jintalab fuq xi wahda minnhom.
Biex jinghad kollox, imbaghad, il-Kodici ta' Procedura jipprovdi illi fejn in-nullita` eccepita ma titqajjemx quddiem il-qorti ta' l-ewwel grad, dik in-nullita` prevvista skond l-Artikolu 789 (1)(c) ma tistax tinghata a tenur tas-subinciz (2) tal-istess artikolu, meta l-parti li teccepiha in sede appell tkun baqghet taghmel jew, ghad li tkun taf biha, tkun halliet li jibqghu jsiru attijiet ohra wara, minghajr ma teccepixxi dik in-nullita`.
L-Artikolu 4(2)(f) tal-Kap. 199 jiddisponi li s-sid jista' jitlob l-izgumbrament ta' l-inkwilin jekk:
Matul is-sentejn minnufih qabel id-data tat-terminazzjoni, il-kerrej, li jkun marbut li jsewwi u jzomm fi stat tajjeb il-hitan tar-raba', naqas li jwettaqdak l-obbligu jew abitwalment naqas li jhares xi kondizzjoni ohra tal-kirja jew deliberatament jewbi
traskuragni kkaguna jew halla li tigi kagunata hsara, hlief hsara ta' importanza zghira, f'xisigar tal-frott fir-raba'...
Bil-kliem "xi kondizzjoni ohra tal-kiri" dawn jistghu jkunu mhuxbiss dawk espressament pattwiti izda anke dawk indotti mil-ligi generali dwar il-kuntratt tal-kiri,senjatament l-Artikolu 1554, 1555 u 1564 tal-Kodici Civili.
Il-kelma "abitwalment" billi sostniet illi din il-kelma tikkonnota, fis-sinjifikat primarju u ordinarju taghha, aktarx ripetizzjoni;ksur mhux ta' darba izda imtenni diversi drabi. "Jerga', fil-kaz prezenti si tratta ta' sanzjoni jew piena kontra l-kerrej, applikabbli fil-kaz li tirrikorri l-fattispecie kontemplati mil-ligi u, skond ir-regoli generali, l-interpretazzjoni ma tistax tkun estensiva".
Il-frazi "raba' saqwi"ghandha tinftiehem kif normalment jifhmuha l-bdiewa, u cjoe qasam, ghalqa, li tista' tissaqqa' perjodikament fix-xhur niexfa u twal tas-sena taghna b'mod li tkun tista' tipproduci ucuh li mhumiex, u ma jiddependux, mix-xita, u, ghal wicc wiehed, ghat-tirgha li art koltivata kif imiss, tippermetti,fil-bidu tas-sajf. Biex dan ikun possibbli, fil-Gzejjer taghna, l-ilma jrid jigi preservat fi bjaru gwiebi, li jimtlew minn spieri mhaffrin fil-fond tal-art minn fejn jittella' l-ilma. Huma rari l-oqsma li huma msoqqija minn ghejjun li jisbukkaw fil-wicc. Hemm imbaghad bjar u gwiebi li jimtlewb'ilma tax-xita u dawn ukoll jirrendu qasam saqwi, jekk pero` l-ilma li jigbru jkun ta' kwantita` tali li jippermetti t-tisqija perjodika fin-nixfa, jew, almenu, tisqija regolari li tevita n-nixfa.
Biex izzomm raba saqwi f'Malta trid xi 24 pulzier ilma barra x-xita tas-sena, u biex wiehed isaqqi tomna raba jkollok bzonn ta' 150,000 gallun ilma.
F'dan il-kuntest allura "mhux biss himportanti l-konsiderazzjoni tas-sors tal-ilma u tal-mezzi ghal hazna tieghu, imma wkoll ir-relattivita` bejn il-kapacita` tal-ilma mahzun mal-estensjoni tar-raba".
Gie ritenut ukoll illi l-modkif issir il-hazna tal-ilma mhux bilfors ghandu jkun naturali, izda jista' jkun jiddependi mill-volonta` u mill-hidma tal-bidwi.
Fejn is-sors tal-ilma ma jiddependiex unikament mill-volonta` tal-bidwi, ad exemplum provizjon ta' ilma minn raba iehor jew permezz tal-bowsers, "ma jistax jinghadilli l-provvista ta' dak l-ilma, li jirrikjedi r-raba fix-xhur tas-sajf jiddependi mill-volonta` unika tal-intimati".
Is-sistema tad-'drip irrigation" ma ssewwaqx ir-raba b'dan il-mod. Intqalli dan ma huwiex l-iskop tal-ligi in kwantu mod iehor ikun ifisser li "kull raba f'Malta li jista' jintlahaq minn sorsi estraneji permezz tad-drip irrigation ikun jista' jitqies bhala raba saqwi, li zgur li m'huwiex il-kaz"
Mhux kull attrezzatura li tista' tigi adoperata mill-bidwi ghall-provvizjon tal-ilma - element dan principalissimu tal-fekondita` tar-raba - ghandu jitqies li dan jaghmel ir-raba saqwi. Xort'ohra, kull bicca raba f'pajjizna hi potenzjalment saqwija.
